5 triệu đồng có thể là động lực, nhưng muốn thành cú hích để người Việt sẵn sàng đổi xe xăng sang xe máy điện thì cần nhiều hơn thế.

Tôi là một nhân viên văn phòng, sống và làm việc tại Hà Nội. Chiếc xe máy xăng hiện tại đã đồng hành với tôi gần tám năm, vẫn vận hành ổn nhưng bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp. Khi nghe thông tin chỉ cần bỏ 5 triệu là có thể đổi sang xe điện mới theo chương trình hỗ trợ, tôi, giống như nhiều người, đã rất háo hức tìm hiểu. Nhưng sau khi cân nhắc, tôi nhận ra câu chuyện "đổi xe xăng sang xe điện" không đơn giản chỉ là mức tiền bỏ ra ban đầu.

Điều đầu tiên khiến tôi quan tâm là chi phí vận hành. Rõ ràng, sạc điện rẻ hơn rất nhiều so với tiền đổ xăng. Tính trung bình, một tháng tôi tốn khoảng 500.000–700.000 đồng tiền xăng; còn xe điện chỉ mất khoảng 100.000 đồng tiền điện, tùy quãng đường. Với mức thu nhập không quá cao, khoản tiết kiệm này thực sự hấp dẫn.

Ngoài ra, xe điện chạy êm, không xả khí thải, không mùi xăng dầu – điều mà ai sống trong phố cũng mong. Việc tung ra chương trình đổi xe cũ lấy xe mới với 5 triệu đồng tạo cảm giác như một "cú hích" để người dùng mạnh dạn chuyển sang phương tiện xanh hơn. Nhưng đó mới chỉ là bề nổi. Đi vào thực tế mới thấy có rất nhiều điểm khiến tôi băn khoăn.

Thứ nhất là vấn đề pin xe điện. Tuổi thọ pin, mức độ xuống cấp theo thời gian, chi phí thay pin... đều là những câu hỏi lớn mà người dân chưa có câu trả lời rõ ràng. Tôi từng hỏi một số bạn bè đã dùng xe điện, nhiều người cho biết sau hai, ba năm, quãng đường di chuyển giảm đáng kể; đi làm cả ngày có khi phải sạc giữa chừng. Trong khi đó, giá thay pin hiện tại không hề rẻ, đôi khi bằng nửa chiếc xe. Với người thu nhập tầm trung như tôi, đó là rủi ro tài chính đáng kể.

Thứ hai, hạ tầng sạc ở ta chưa thật sự thuận tiện. Nhiều tòa chung cư mới đã bố trí trạm sạc nhưng còn hạn chế số lượng, nhiều khi quá tải giờ cao điểm. Trong khi nhiều khu trọ có quy định không cho phép sạc qua đêm. Bản thân tôi không muốn rơi vào cảnh sáng đi làm, tối về lại phải "canh" chỗ sạc như canh chỗ gửi xe ngày mưa.

>> Rục rịch đổi xe máy điện vì 'dự kiến được hỗ trợ 5 triệu đồng'

Thứ ba, tôi nhìn thấy áp lực thay đổi thói quen của người dân. Xe xăng nếu hết nhiên liệu chỉ cần tấp vào cây xăng bất kỳ, chờ đổ vài phút là có thể đi ngay. Còn xe điện đòi hỏi người dùng phải có kế hoạch rõ ràng: sạc lúc nào, sạc bao lâu, nếu đi xa thì sao? Những người làm việc linh hoạt, di chuyển nhiều khó tránh khỏi những lúc hết điện đột xuất. Việc xe không đủ pin có thể biến thành nỗi lo thường trực.

Tất nhiên, tôi không phủ nhận lợi ích của việc chuyển sang xe điện vì nó giảm ô nhiễm, giảm chi phí vận hành, giảm tiếng ồn. Nếu xét dưới góc độ chính sách, việc hỗ trợ 5 triệu đồng chắc chắn là tín hiệu tích cực, thúc đẩy thị trường và thay đổi thói quen tiêu dùng. Nhưng nếu hỏi "đó đã phải là cú hích thực sự với đa số người Việt hay chưa?" thì câu trả lời của có lẽ là "chưa".

Nhiều người như tôi vẫn còn vướng hàng loạt rào cản thực tế: chi phí chuyển đổi, không có chỗ sạc, chi phí thay pin quá cao, độ bền còn nhiều nghi ngại, giá trị sử dụng lâu dài... Người thu nhập không cao luôn phải cân nhắc rất kỹ, không thể chỉ nhìn vào khoản hỗ trợ ban đầu mà quyết định.

Tôi vẫn tin xe điện là xu hướng tất yếu của tương lai, và một ngày nào đó tôi cũng sẽ chuyển sang sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường này. Nhưng để điều đó trở thành lựa chọn tự tin thay vì đánh cược, tôi cần nhiều hơn một chính sách hỗ trợ vài triệu đồng ban đầu. 5 triệu đồng có thể là động lực, nhưng chưa đủ để biến tôi thành người dùng xe điện vào lúc này. Với tôi, "cú hích" thực sự chỉ đến khi xe điện không còn là lựa chọn đánh đổi, mà phải là sự an tâm.