Tổng cục Môi trường: Tham vấn ý kiến lập quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia

Ngày đăng: 04:18:30 18-04-2019

Theo yêu cầu của Luật Quy hoạch và Luật Bảo vệ môi trường, quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia sẽ được xây dựng cho giai đoạn đầu tiên - từ năm 2021 đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

​Từ khi Luật Bảo vệ môi trường được ban hành năm 1993 đến nay, nhiều công cụ quản lý về môi trường đã được xây dựng và đưa vào áp dụng như: Đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, kế hoạch bảo vệ môi trường, xác nhận hoàn thành công trình biện pháp bảo vệ môi trường, các giấy phép về quản lý chất thải, đăng ký chủ nguồn thải và các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường, quan trắc môi trường, … Những công cụ này đã phát huy được hiệu quả nhất định, tuy nhiên, vẫn bộc lộ một số hạn chế nhất định, cần được tiếp tục nghiên cứu và tạo sự kết nối xuyên suốt để nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác quản lý, bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, xuất phát từ đòi hỏi của sự phát triển kinh tế - xã hội song hành với công tác bảo vệ môi trường, Luật Quy hoạch số 21/2017/QH14 đã xác định quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia là quy hoạch ngành quốc gia. Trong quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng quốc gia và quy hoạch cấp tỉnh thì nội dung quản lý, bảo vệ môi trường là một hợp phần quan trọng của các quy hoạch này. Theo yêu cầu của Luật Quy hoạch và Luật Bảo vệ môi trường, quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia sẽ được xây dựng cho giai đoạn đầu tiên - từ năm 2021 đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Văn Tài

Mặt khác, thực tiễn cho thấy các loại hình quy hoạch phát triển hiện nay cũng chưa có sự gắn kết giữa định hướng phát triển kinh tế - xã hội với các yêu cầu về quản lý, bảo vệ môi trường tự nhiên, sinh thái, môi trường sống và các giá trị bảo tồn văn hóa lịch sử; thiếu các cơ chế, công cụ quản lý, bảo vệ môi trường phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đối với từng vùng, từng lĩnh vực, hoạt động cụ thể; thiếu sự phân vùng, định hướng bảo vệ môi trường. Vì vậy, đã xảy ra sự chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy hoạch phát triển, dẫn đến sự phá vỡ cân bằng giữa bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, giá trị lịch sử văn hóa và sự lãng phí, kém hiệu quả trong công tác quy hoạch.

Từ đó, có thể thấy công tác xây dựng, hoàn thiện nhiệm vụ lập quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia do Tổng cục Môi trường chủ trì thực hiện có ý nghĩa rất quan trọng, quyết định sự thành công của việc lập quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia cũng như vấn đề tích hợp nội dung quản lý, bảo vệ môi trường trong quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch cấp tỉnh.

Sáng 16/4, tại Hà Nội, Tổng cục Môi trường phối hợp với Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, Tổ chức Hợp tác Phát triển của CHLB Đức (GIZ) tổ chức hội nghị tham vấn về các nội dung của nhiệm vụ lập quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia.

Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Thế Chinh

Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Văn Tài, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Thế Chinh và bà Anna Pia Schveyoegg – Cố vấn trưởng dự án của GIZ đồng chủ trì hội nghị. Tham dự hội nghị có đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà quản lý, đại diện các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức trong nước và quốc tế.

Báo cáo tham luận tại hội nghị, TS. Hoàng Hồng Hạnh (Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường) cho biết: Thuật ngữ “quy hoạch môi trường” đã xuất hiện tại Mỹ vào những năm 1960 và áp dụng phổ biến, rộng rãi vào những năm 1990. Đến nay, đã có 2/3 các quốc gia thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế áp dụng “Quy hoạch môi trường quốc gia” hoặc “Chiến lược môi trường quốc gia”. Mỗi quốc gia lại có cách tiếp cận khác nhau nhằm kết hợp phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, tiềm năng kinh tế - xã hội, ngăn ngừa ô nhiễm và cải thiện chất lượng môi trường. Các công cụ được sử dụng như quy hoạch không gian, phân vùng chức năng sinh thái, … được coi như những công cụ đắc lực cho việc định hướng phát triển lãnh thổ. Công tác quy hoạch hiện nay cũng đã khắc phục được nhược điểm của quy hoạch truyền thống là bỏ qua khả năng chịu tải của môi trường, giúp việc thực hiện quy hoạch không gian được khoa học, hợp lý hơn.

Tại nước ta cũng đã có nhiều nghiên cứu về cơ sở lý luận và phương pháp luận về quy hoạch môi trường/ quy hoạch bảo vệ môi trường (BVMT) khẳng định vai trò của phân vùng môi trường. Ở quy mô tỉnh, nước ta đã có khoảng 20 địa phương nghiên cứu, xây dựng quy hoạch môi trường/ quy hoạch bảo vệ môi trường. Ở quy mô vùng, chúng ta đã có quy hoạch môi trường lưu vực hệ thống sông Cầu, Nhuệ - Đáy, Đồng Nai đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020, quy hoạch môi trường đồng bằng sông Hồng. Các quy hoạch này hầu hết đã áp dụng cách tiếp cận tổng hợp, hệ thống và hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

TS. Nguyễn Khắc Kinh, Nguyên Vụ trưởng Vụ Thẩm định và đánh giá tác động môi trường

Trao đổi tại hội nghị, các đại biểu cho rằng các quy hoạch ở nước ta hiện nay chưa thống nhất về nội dung, quy trình, cách tổ chức thực hiện, …; chủ yếu dựa trên cách tiếp cận địa lý, chưa thể hiện được các yếu tố môi trường trong quy hoạch; chủ yếu tập trung vào giải quyết các vấn đề xử lý chất thải, ô nhiễm môi trường nhưng chưa bao quát hết các vấn đề BVMT lãnh thổ, chưa dựa trên sức chịu tải của môi trường; các vấn đề môi trường vẫn bị đặt sau các mục tiêu tăng trưởng.

Theo TS. Nguyễn Như Dũng (Viện Kỹ thuật nhiệt đới và Bảo vệ môi trường), trong quy hoạch BVMT quốc gia, quy hoạch kiểm soát ô nhiễm không khí cần tập trung vào hướng hoạch định phân vùng chức năng tại các khu vực khác nhau (không phụ thuộc vào ranh giới hành chính tỉnh và dựa vào các đặc điểm tự nhiên như địa hình, thảm thực vật, điều kiện thời tiết, khí hậu…), từ đó, xác lập phân vùng khả năng chịu tải của môi trường theo không gian rồi điều tiết giữa quy hoạch phát triển các ngành (như nhiệt điện dùng than, luyện kim, …) với các hoạt động khác (như giao thông vận tải, thiêu đốt chất thải, …) theo từng khu vực khác nhau thông qua xác lập quy chuẩn xả thải phù hợp để có lộ trình giảm thiểu phát thải chất ô nhiễm không khí thông qua các biện pháp ngăn ngừa, giảm thiểu tích cực. Ngoài ra, trong quy hoạch BVMT quốc gia cần thiết kế khung giám sát chất lượng môi trường không khí một cách phù hợp, là công cụ hữu ích phục vụ đánh giá hiệu quả, điều chỉnh phù hợp đối với công tác quy hoạch BVMT.

Kết thúc hội nghị, Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Tài cho rằng đối với nhận thức chung về sự cần thiết của việc xây dựng quy hoạch BVMT, các ý kiến đều đồng thuận. Đây là công cụ quan trọng định hình công tác BVMT nhưng cũng là công cụ điều tiết phát triển kinh tế - xã hội theo hướng thân thiện với môi trường. Mục đích, yêu cầu của quy hoạch BVMT được đặt ra theo cách nhìn của nhà khoa học và theo quy định pháp luật, thống nhất quy hoạch theo không gian của công việc liên quan đến BVMT. Quy hoạch BVMT định hướng công tác BVMT, có định hướng để điều tiết, giải quyết các xung đột giữa BVMT và phát triển. Với nội dung của quy hoạch BVMT, phân vùng môi trường cần căn cứ vào chức năng môi trường để phân vùng được, định hướng phát triển trong thời gian tới, điều tiết giữa BVMT và phát triển. Điều này rất quan trọng đối với việc xem xét để đầu tư phát triển. Quy hoạch BVMT quốc gia sẽ bao gồm quy hoạch tổng thể, quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh, quy hoạch mang tính chất kỹ thuật chuyên ngành. Một lần nữa Tổng cục trưởng trân trọng cảm ơn ý kiến góp ý và đề nghị các đại biểu tiếp tục nghiên cứu dự thảo nhiệm vụ lập quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia và gửi các ý kiến góp ý về cho Tổng cục Môi trường.

Toàn cảnh hội nghị